6. Południk Literacki - 17 maja 2016

Twój psychologiczny autoportret

John Oldham, Lois Morris 1

Dla kogo jest ta książka?

Dzięki lekturze tej książki możemy zwiększyć swoją samoświadomość. Lepiej poznać samego siebie – zrozumieć własny charakter i schematy myślenia, odkryć swoje mocne i słabe strony, a także uczucia i postępowanie innych ludzi. Jak to jest, że z jednymi osobami pracuje nam się lepiej, a z innymi gorzej? A także w bliskich związkach i przyjaźni – z niektórymi czujemy się o wiele bardziej dopasowani, z innymi zaś mniej? Wg autorów książki może zależeć to od naszych dominujących typów osobowości.

Książka przedstawia klasyfikację typów osobowości. Wyodrębniono 14 typów (m. in. na podstawie systematyki DSM-IV). Klasyfikacja pozwala określić własny wzór osobowości i jego przejawy w sześciu kluczowych sferach:

• sfera związków – określa, jak ważni są dla nas inni ludzie oraz w jaki sposób układamy sobie z nimi życie;
• sfera pracy – wyznacza styl działania, wykonywania obowiązków, podejmowania decyzji, współpracy z ludźmi;
• sfera Ja – poczucie tożsamości, wyznacza, w jaki sposób myślimy o sobie;
• sfera emocji – określa charakterystyczne nastroje i stany emocjonalne;
• sfera samokontroli – określa zdolność planowania, samodyscyplinę, poziom spontaniczności, impulsywność;
• sfera poczucia rzeczywistości – podejście do rzeczywistości, obraz świata.

Autorzy książki opracowali test, który umożliwia sporządzenie własnego psychologicznego autoportretu, przedstawionego w postaci wykresu. Założenie jest takie, że każdy z nas stanowi mieszankę różnych typów osobowości, przy czym jeden (lub więcej) mogą być dominujące. Dla każdego z typów przypisana jest również sfera kluczowa.

Co to jest typ osobowości?

Typ osobowości możemy zdefiniować jako system obejmujący wszystkie charakterystyczne cechy, odczucia, myśli, postawy, typowe zachowania oraz mechanizmy radzenia sobie z problemami. Jest to styl bycia, rozwoju i stawiania czoła wyzwaniom.

Żaden z typów osobowości wymienionych w książce nie jest ani dobry ani zły. Wszystkie mają zarówno mocne, jak i słabe strony. Nie ma również czegoś takiego, jak „czysty” typ osobowości – nikt nie przejawia tylko jednego typu, każdy natomiast ujawnia pewien układ różnych typów.

Ponadto, każdy typ to swego rodzaju kontinuum – można określić jego stopień natężenia. Gdy któryś z nich zaczyna być niezwykle intensywny oraz przybierać formę sztywnego i nieprzystosowawczego zachowania, a także cechuje się brakiem elastyczności, wówczas możemy mówić o zaburzeniu osobowości. Dla każdego typu na jednym końcu kontinuum, możemy przeciwstawić jego patologiczną formą na drugim końcu.

Czy można zmienić swoją osobowość?

Reagujemy na ludzi i doznania zgodnie ze swoim wzorem osobowości. Na ten wzór wpływ mają zarówno cechy wrodzone, jak i wychowanie. Z określonym temperamentem się rodzimy, charakter natomiast jest wynikiem procesu uczenia się i doświadczenia. Geny oferują nam pewien zakres możliwości, ale to doświadczenie decyduje o tym, które z nich zostaną wykorzystane. Tak więc nie jesteśmy w stanie diametralnie odmienić swojego wzoru osobowości, możemy natomiast popracować nad tymi cechami naszego charakteru, które nas nie satysfakcjonują. Zmian możemy dokonań:

• w wyniku terapii;
• w wyniku ćwiczeń;
• pod wpływem różnych życiowych wydarzeń.

Co zawierają poszczególne rozdziały książki?

Na początku książki znajdziemy test, następnie natomiast każdemu typowi osobowości poświęcono jeden rozdział. W każdym z tych rozdziałów znajdziemy m. in.:

• opis zestawu cech charakterystycznych dla danego typu;
• opis funkcjonowania w poszczególnych sferach;
• wskazówki, jak postępować z osobą o danym typie osobowości;
• ćwiczenia na wzmocnienie swoich atutów;
• charakterystykę rodziców o danym typie osobowości;
• charakterystykę szefów o danym typie osobowości;
• opis partnera pasującego do osoby o danym typie osobowości;
• opis zaburzenia osobowości danego typu;
• przykłady i historie osób, u których taki typ osobowości dominuje.

Jakie są najbardziej charakterystyczne cechy każdego z typów?

1. Sumienny - działanie wypełnia mu cały czas, oddany pracy, perfekcjonista.
2. Pewny Siebie - ambitny, ukierunkowany na cel, wysoka samoocena.
3. Oddany - ogromna potrzeba przywiązania, dbający o potrzeby innych, pomocny.
4. Dramatyczny - emocjonalność, zmienność nastrojów, duża potrzeba przyciągania uwagi.
5. Czujny - ostrożny w kontaktach, liczący się tylko z własną opinią, niezależny.
6. Wrażliwy - najlepiej czujący się we własnym domu, wśród bliskich, duża potrzeba aprobaty, skłonność do zamartwiania się.
7. Wygodny - poszukujący przede wszystkim przyjemności, robi dokładnie tyle ile się od niego wymaga i nic ponadto, swobodny stosunek do czasu.
8. Awanturniczy - uwielbia ryzyko, przeciwstawia się normom społecznym, nie potrafi usiedzieć w miejscu.
9. Nie-Zwyczajny  - niewrażliwy na konwenanse, o niekonwencjonalnych przekonaniach, poszukujący przeżyć duchowych.
10. Samotniczy - najlepiej czujący się w samotności, nie potrzebujący związków z innymi, by cieszyć się życiem, niewielkie potrzeby towarzyskie.
11. Zmienny Emocjonalnie - łaknący przeżyć, intensywnie angażujący się w związki, łatwo wchodzi w odmienne systemy wartości.
12. Ofiarny - celem jest służenie innym ludziom, nie lubi być w centrum zainteresowania, odporny na niewygody.
13. Władczy - potrzeba dominacji, dobrze czujący się w roli przywódcy, silna osobowość.
14. Poważny - wszystko rozważa, analizuje i ocenia, świadomy własnych ograniczeń, odpowiedzialny, realista.

Chcesz dowiedzieć się, które typy osobowości są u Ciebie dominujące? Wykonaj test i przeczytaj tę książkę. 

AP

Przypisy:

1. Oldham, J. M., Morris, L. B. Twój psychologiczny autoportret. Wydawnictwo Czarna Owca: Warszawa, 2011.
2. Źródło obrazka: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/56538/twoj-psychologiczny-autoportret-dlaczego-czujesz-kochasz-myslisz-dzialasz-wlasnie-tak
3. Moja rekomendacja książki na antenie Radia Stargard dn. 17.05.2016.